Yeni Alzheimer tedavisi belleği geri getiriyor!

Avustralyalı araştırmacılar, müdahale gerektirmeyen ultrason teknolojisiyle beyindeki nörotoksik amiloid plakları temizlemeyi başardı. Bu amiloid plaklar Alzheimer hastalığında hafıza kaybına ve bilinçsel fonksiyonda düşüşe sebep olan yapılardır.

Bir birey genellikle iki çeşit lezyonun oluşumu sonucu Alzheimer hastası olur; amiloid plaklar ve nörofibriler yumaklar. Amiloid plaklar nöronların arasında yer alır ve burada yoğun beta amiloid moleküler yapılar bulunur, bu molekül yapışkan olmakla birlikte kümeleşerek plak oluşturur.

Nörofibriler yumaklar ise, beyindeki nöronların içinde bulunur ve kümeleşen kalın, çözünmeyen hatalı tau proteinleri yüzünden oluşurlar. Bu da mikrotübül adı verilen ince ipliklerin karışmasına sebep olur, dolayısıyla hücreler için önemli besinlerin taşınması da engellenir.

Alzheimer, Avustralya’da 343.000 insanı ve dünya çapında 50 milyon insanı etkileyen bir hastalık. Bu kadar yaygın olan bir hastalığa çözüm üretmek için pek çok çalışmalar yapılmakla birlikte, beyindeki hatalı beta amiloidleri ve tau proteinlerini temizlemek bu alanda yapılan temel çalışmalardandır. Queensland Beyin Enstitüsü’ndeki araştırmacılar, bu alanda oldukça ümit vaat edici bir çözüm yöntemi buldular.

Science Translational Medicine adlı dergide yayımlanan bu çalışmada, “odaklanmış terapatik ultrason” adı verilen bir ultrason çeşidinin, dışarıdan başka bir müdahale gerektirmeksizin, yaydığı ses dalgalarını beyin dokusuna gönderdiğini anlatmışlardır. Oldukça hızlı yapılan salınımlar sayesinde, bu ses dalgaları beyni bakteriye karşı korumakta olan kanlı beyin bariyerlerini yavaşça açıyor ve beynin mikrogliyal hücrelerinin de aktifleşmesini sağlıyor. Mikrogliyal hücreler atıkları yok etmekle görevli olduklarından, serbest kaldıklarında beyindeki zehirli beta amiloid kümelerini temizliyorlar. Bu kümeler, Alzheimer hastalığının en kötü semptomlarından biri olduğundan temizlenmeleri de hastalığın seyri açısından oldukça önemlidir.

Araştırmacıların fareler üzerinde yaptıkları deneylerin raporlarına göre, bu yöntemle, hafıza fonksiyonunda onarım gerçekleştiği ve beynin diğer bölgelerine de hiç zarar gelmediği gözlemlenmiştir. Müdahale yapılan farelerin üç farklı hafıza testinde ilerleme gösterdikleri anlaşılmış olup, bu testler labirentlerle yapılarak yeni objeleri hatırlamaları ve kaçınmaları gereken noktaları hatırlamaları üzerine yoğunlaşılmıştır.

Alzheimer hastalığını ilaç kullanmadan tedavi edebilme ihtimalinin doğmasından oldukça heyecanlandıklarını belirten araştırmacılar, bu yeni yönteme “büyük bir buluş” denilebileceğini belirtiyorlar. Bir sonraki adım bu deneyleri koyun gibi daha büyük hayvan modelleri üzerinde denemek. Yöntemin, 2017 yılına kadar da insanlar üzerinde uygulanabilir hale gelmesini umuyorlar. (Araştırmanın orijinal yayınında, bu yöntemin insanlarda farelerdeki kadar etkili olamayabileceği; farelerden farklı olarak, insanın kafatasının daha kalın, beyninin daha büyük olması gibi aşılması gereken kimi durumların söz konusu olacağı söyleniyor.